Theo Viện này, tình hình ùn tắc giao thông diễn biến phức tạp ảnh hưởng đến kinh tế, xã hội; các hoạt động giao thông gây ô nhiễm môi trường. Do đó, tăng cường vận tải hành khách công cộng kết hợp kiểm soát phương tiện cá nhân là xu hướng tất yếu. Cùng với đó, TP.HCM cần có các biện pháp tài chính, kỹ thuật để kiểm soát tiến tới hạn chế xe cá nhân.
TPHCM chưa cấm xe gắn máy từ năm 2030
Cũng theo Viện này, khái niệm xe cá nhân cần mở rộng, bao gồm cả ô tô con, xe công vụ, mô tô, xe gắn máy 2-3 bánh, xe điện, xe đạp điện và xe đạp, xe chở hàng, xe chuyên dùng...
Việc hạn chế xe cá nhân sẽ được thực hiện theo 2 giai đoạn.
Trong giai đoạn 2017 – 2020, ưu tiên các giải pháp cụ thể, khả thi và phù hợp với điều kiện giao thông TP.HCM như: Tăng phí trông giữ xe, hạn chế đỗ xe máy trong khu vực trung tâm, mở rộng không gian đi bộ; kết hợp đẩy mạnh phát triển xe buýt, nâng cao chất lượng phương tiện, khuyến khích người dân sử dụng xe buýt, thu phí xe cơ giới vào khu vực trung tâm…
Giai đoạn sau năm 2020, thành phố tập trung phát triển các tuyến đường sắt theo quy hoạch, các tuyến BRT,… kết hợp các biện pháp giới hạn đăng ký mới đối với phương tiện xe cá nhân.
Đặc biệt, phân vùng, hạn chế hoạt động của xe máy phù hợp với hạ tầng và năng lực phục vụ của vận tải hành khách công cộng, dự kiến ngưng hoạt động xe máy vào năm 2030 hoặc sau 2030 tại một số khu vực trung tâm và khu vực có tình trạng ùn tắc giao thông xảy ra nghiêm trọng.
Người dân đi lại bằng gì?
Đưa ra ý kiến tại cuộc họp, TS Lương Hoài Nam đặt câu hỏi: “vấn đề người dân quan tâm là đến năm 2030 dừng hoạt động xe máy thì đi bằng gì”. Vị chuyên gia cho rằng, TP.HCM phải xác định xe buýt là loại hình chiến lược và chủ lực ngay từ bây giờ. “Thay thế xe máy bằng phương tiện an toàn, tiện nghi thì chỉ có xe buýt. Trong kế hoạch cần làm rõ loại xe này sẽ phát triển như thế nào, chiến lược đầu tư ra sao. Nếu phát triển giao thông công cộng bằng xe buýt thất bại thì đề án cũng thất bại”, ông Nam khẳng định. TS Lương Hoài Nam cũng đề nghị thành phố cần có lộ trình hạn chế xe máy, cố gắng đến năm 2030 cùng với Hà Nội dừng hoạt động. Theo ông Nam, hạn chế và tiến tới cấm xe máy không phải mục tiêu của TP.HCM. Mục tiêu là mang lại cho người dân TP.HCM một hệ thống giao thông công cộng hiện đại, an toàn, văn minh và rẻ hơn xe máy cá nhân.
Vị chuyên gia cảnh báo, nếu không có lộ trình tiến tới loại bỏ xe máy thì xe buýt không có mặt đường để chạy và xe buýt không có người mua vé. Do đó TP.HCM phải coi xe buýt là chiến lược chủ lực, khi đó mới tạo điều kiện và môi trường cho xe buýt phát triển. “Chúng ta cứ đi vào vòng luẩn quẩn 'bao giờ đủ giao thông công cộng hẵng nói chuyện hạn chế và dừng hẳn xe máy'. Tôi trả lời luôn là không bao giờ. Bởi có người mua vé, người đầu tư xe buýt đâu mà đủ đáp ứng giao thông công cộng”, ông Nam đặt vấn đề.
Trong khi đó, theo đánh giá của TS Trần Anh Tuấn, về lâu dài đô thị lớn như TP.HCM (hơn 10 triệu dân) xe buýt không thể là phương tiện vận tải công cộng chủ đạo, buộc phải có loại chuyên chở hành khách với số lượng lớn hơn.
Góp ý thêm về đề án của Viện chiến lược và Phát triển giao thông, TS Trần Anh Tuấn cho rằng cần đưa ra khung đánh giá tác động của phương tiện giao thông cá nhân đối với môi trường. Ngoài ra, cần tính toán cụ thể mức thu phí vào trung tâm và đối tượng bị thu; nếu thực hiện sẽ kéo giảm được ùn tắc giao thông và ô nhiễm môi trường ra sao.
Năm 2030 chưa cấm xe máy
Tại cuộc họp, nhiều chuyên gia giao thông khác cũng bày tỏ quan điểm ủng hộ đề án là phải phát triển hệ thống vận tải hành khách công cộng, trước mắt là xe buýt và dần hạn chế tiến tới cấm xe máy. Tuy nhiên, ông Bùi Xuân Cường, Giám đốc Sở GTVT TP.HCM, khẳng định, đến năm 2030, TP.HCM chưa cấm xe gắn máy. Ông Cường cho hay, thời gian này TP.HCM sẽ nghiên cứu cũng như thực hiện các biện pháp như trên để kiểm soát việc sử dụng loại phương tiện này cùng các phương tiện giao thông cá nhân khác. “Chỉ khi nào chứng minh được có đủ phương tiện giao thông công cộng cho người dân đi lại thì TP.HCM mới tính đến việc cấm xe máy”, ông Cường nhấn mạnh.
Hà Đông (Tổng hợp)